Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin 2024/5116 E., 2024/7086 K. sayılı, kararında, işe iade davası öncesinde düzenlenen ve işe iade talebi ile birlikte kıdem, ihbar veya yıllık izin ücreti taleplerini içeren arabuluculuk tutanağının, işçinin işe başlatılmaması durumunda doğacak feshe bağlı alacaklar için dava şartını karşılayıp karşılamayacağı hususu ele alınmıştır.
Kararın Özeti ve Temel Vurgusu:
İlgili Yargıtay kararında açıkça belirtildiği üzere; işe iade davasından önce düzenlenen ve işe iade talebi ile birlikte kıdem tazminatı, ihbar tazminatı veya yıllık izin ücreti taleplerini içeren arabuluculuk tutanağı; işçinin işe başlatılmaması suretiyle iş sözleşmesinin feshine bağlı kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ve yıllık izin ücreti alacaklarını talep ettiği alacak davasında dava şartının sağlanması bakımından yeterli değildir.
Neden Yeniden Arabuluculuk?
Kararın gerekçesi, işe iade davasının niteliği ve feshin gerçekleşme anı ile doğrudan ilişkilidir. Şöyle ki;
- İşe İade Davası Devam Ederken Fesih Henüz Gerçekleşmemiştir, Fesih konusu askıdadır.: İşe iade davası açılmadan önce, işveren tarafından yapılan fesih işlemi , dava açılması ile askıda kabul edilir.İşverence yapılan fesih , mahkeme kararı ile hükümsüz kılınmışsa, ortada hukuken geçerli bir fesihten söz edilemez.Dolayısıyla, bu aşamada feshe bağlı alacaklar da henüz muaccel hale gelmemiştir. Arabuluculuk görüşmesi ise, henüz doğmamış, muaccel olmayan alacaklar için yapılmış olur.
- Fesih, İşe Başlatılmama ile Gerçekleşir: İşçi, işe iade kararına istinaden işverene başvurduğunda, işveren işçiyi işe başlatmaz ise fesih bu anda gerçekleşmiş olur. Bu noktadan sonra, feshe bağlı alacaklar (kıdem, ihbar, yıllık izin vb.) muaccel hale gelir ve talep edilebilir hale gelir.
- Arabuluculuk, Gerçekleşmiş Feshe Bağlı Alacaklar İçin Yapılmalıdır: Arabuluculuk, uyuşmazlığın taraflar arasında, dava açılmadan önce, dostane yollarla çözümlenmesini amaçlayan bir alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemidir. Bu nedenle, arabuluculuk görüşmelerinin, fesih işlemi gerçekleştikten ve feshe bağlı alacaklar muaccel hale geldikten sonra yapılması gerekmektedir.
Sonuç ve Uygulamaya Yönelik Öneriler:
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin bu kararı ışığında, işe iade davasından sonra, işçinin işe iade başvurusu sonrası işe iadesinin gerçekleşmemiş olması durumunda, fesih gerçekleşmiş olacağından, feshe bağlı alacakları yönünden dava şartı arabuluculuğa yeniden başvurulmalıdır. İşe iade davasından önceki tarihte gerçekleştirilen arabuluculuk faaliyeti, sonradan ortaya çıkan, işe başlatılmama anında doğan feshe bağlı alacakları kapsamayacaktır.
Bu nedenle, uygulamada şu hususlara dikkat edilmesi önem arz etmektedir:
- İşe iade davası sonuçlandıktan ve işçi işe iade için başvurduktan sonra, işveren işçiyi işe başlatmaz ise, feshe bağlı alacaklar için yeniden arabulucuya başvurulmalıdır.
- Önceki arabuluculuk tutanağı, bu yeni süreçte dava şartı arabuluculuk tüketildiği anlamına gelmeyecektir.
- Bu durum, hem işçi hem de işveren vekilleri tarafından dikkate alınmalı, dava açmadan önce arabuluculuk sürecinin doğru bir şekilde işletildiğinden emin olunmalıdır.
Bu kararın, işçi-işveren ilişkisi içerisinde bulunan işçi ve işveren ile , iş hukuku alanında çalışan meslektaşlarım için faydalı olmasını umuyor, işe iade davaları ve feshe bağlı alacaklarla ilgili hukuki süreçlerde dikkatli olunması gerektiğini bir kez daha vurgulamak istiyorum.
Saygılarımla,
Arb. Av. Penbe Üner Keskin